Verantwoording keuzes met betrekking tot onderwerpen in de e-learning Borstvoeding

Inleiding

De e-learning Borstvoeding is gemaakt in nauwe samenwerking met alle organisaties vertegenwoordigd in het Platform Borstvoeding (inmiddels Landelijke Borstvoedingsraad). Vanuit al die organisaties zijn suggesties en reacties geleverd die betrekking hebben op de inhoud en vormgeving van deze e-learning. Een groot deel van de suggesties zijn overgenomen, maar niet alles. Hiervoor zijn 3 redenen:

1. Vanwege de beperking van de duur van de e-learning: de opdracht was dat de e-learning ongeveer 2 uur studietijd zou vragen. Dat vereiste het maken van keuzes over wat wel en wat niet opgenomen kon worden.
2. Vanwege de beperking van het medium e-learning. Niet elk aspect van zorg kan via een computerscherm worden overgedragen.
3. Vanwege de onderbouwing van de e-learning: De e-learning bevat alleen onderdelen waarvan het onderwerp is opgenomen in de multidisciplinaire richtlijn Borstvoeding MDR of in een vergelijkbare richtlijn. 

Alle onderwerpen en aspecten van onderwerpen niet of niet uitgebreid (genoeg) zijn opgenomen zijn vastgelegd in onderstaand overzicht. Dit overzicht dient om de gemaakte keuzes te verantwoorden.

Daarbij biedt het directe aanknopingspunten voor verdere praktijkscholingen binnen de eigen beroepsorganisaties. En voor de lange termijn maakt het kennislacunes zichtbaar die bij herziening van de MDR opgepakt kunnen worden. 

Onderwerp	Verantwoording keuze	Relevant voor herziening MDR
Methodes van bijvoeding	De MDR doet geen uitspraak over de beste methodes van bijvoeding en er is geen andere richtlijn om naar te verwijzen. Landelijk verschillen de gebruikte methodes van bijvoeding sterk en ook over de beste (minst verstorende) manier van flesvoeding geven bestaat geen consensus. Ook alternatieve methodes (zoals bijvoeding per sonde ook thuis) kunnen we hoogstens aanstippen maar niet behandelen.	Ja
Prematuren	Borstvoeding en de begeleiding van de moeder bij prematuriteit zijn een dusdanig groot onderwerp dat een aparte elearning nodig zou zijn. We zetten de grote lijnen uit, maar kunnen niet op de alle genoemde details ingaan. Zeker niet als het gaat om prematuren op de NICU. We hebben nu wel een niet al te vroege prematuur opgenomen zonder complicerende factoren als dysmaturiteit en ziekte. Verdieping op dit onderwerp zal binnen de eigen organisaties met andere nascholingen moeten plaatsvinden, gericht op de eigen patienten.
Mondmotoriek en zuigtechniek	De gewone anatomie en fysiologie komen aan bod in de basismodule. Per casus is geen ruimte om uitgebreid in te gaan op zuigtechniek, mondanatomie en dergelijken. De fysieke aspecten van borstvoeding aan de kant van de baby worden in de MDR niet benoemd, zoals anatomie van de babymond, zuigreflexen, coordinatie van zuigen, slikken en ademhalen en vetkussentjes in de wangen. Deze aspecten zijn belangrijk maar worden in de e-learning alleen aangestipt.	Ja
Donormelk	De MDR noemt donormelk wel als optie, maar er worden geen aanwijzingen gegeven voor gebruik (bekende versus onbekende donor, pasteurisatie in thuissituatie, gebruik in ziekenhuis bij bekende of onbekende donor). De uitkomst van het onderzoek van de Nederlandse Moedermelk Bank is dat gepoolde, ingevroren en gepasteuriseerde melk geen directe meerwaarde lijkt te hebben op korte termijn. Opnemen daarvan in de e-learning als optie lijkt op dit moment daarom niet nodig. Gekozen is om het gebruik van donormelk net als in de MDR zelf wel te noemen, maar hoe een en ander veilig gegeven kan worden.	Ja
Lipriemen en nabehandeling knippen	Over het behandelen van een duidelijke strakke tongriem is de MDR duidelijk. Over posterior tonguetie, lipriemen en nabehandeling doet de MDR geen uitspraken. De e-learning is conform de MDR.
Dieet moeder	De MDR doet geen uitspraken over de invloed van het dieet van de moeder op melkproductie en -kwaliteit. De invloed van een veganistisch of juist zeer ongezond westers fastfood dieet en van obesitas en anorexia op (de kwaliteit van) borstvoeding zijn niet opgenomen.	Ja
Fluxus	De MDR benoemt ernstig bloedverlies bij de bevalling als factor bij vertraagd of matig op gang komen van melkproductie, maar zonder verdere details over de pathofysiologie. Dit komt dus ook in de e-learning niet uitgebreid aan bod. Levensbedreigend bloedverlies en Sheehans syndrome komen gelukkig in Nederland zelden voor.	Ja
Hygiëne rond voeden, kolven en hulpmiddelen	Hoewel meermalen benoemd, is het niet mogelijk om eenduidig voor alle omstandigheden leerpunten over hygiënische maatregelen op te nemen. De eisen en mogelijkheden tussen thuis en ziekenhuis verschillen, maar ook vereisten voor bijvoorbeeld een kind van 32 weken versus 8 maanden verschillen. In de e-learning wordt verwezen naar het protocol van de eigen organisatie.
Obesitas en borstvoeding	In de MDR is obesitas geen apart onderwerp. Gezien de toename van obesitas in Nederland en de complicaties die daarbij mogelijk kunnen optreden rondom zwangerschap, bevalling en kraambed zou meer informatie wenselijk zijn.	Ja
Prenataal kolven	De MDR benoemt prenataal kolven niet. Daarom is het ook niet opgenomen in de e-learning. Het is wel een punt van aandacht voor een herziening van de MDR. Het zou aangeraden kunnen worden bij grote kans op problemen met lage melkproductie in de eerste dagen postpartum.	Ja
Lactatiekundige kennis versus logopedisch kijken naar mondmotoriek en fysiologie	Logopedisten en lactatiekunidgen lijken andere aspecten de benoemen en te (h)erkennen. Een voorbeeld is de functie van de lippen: volgens logopedisten hebben de lippen geen functie bij het vormen van het vacuüm bij borstvoeding, volgens lactatiekunidgen wel. In de MDR is gekozen voor de lactatiekundige benadering en dat is ook de insteek van de e-learning.	Ja
Diabetes, zowel I, II en Gravidarum	De e-learning stipt heel kort aan dat diabetes een rol speelt bij groei van de baby, maar er is meer. De rol van insuline bij borstvoeding wordt steeds duidelijker. Bij moeders met diabetes komt melkproductie trager op gang en de gezondheidseffecten voor moeders met vooral diabetes gravidarum is belangrijke informatie.	Ja
Welke kolf wanneer, hoe uitzoeken	De MDR beveelt geen specifieke kolf aan. Daarom is dit in de e-learning ook niet opgenomen.
Prolactine op langere termijn, melkproductie op langere termijn	De MDR noemt de werking en effecten van prolactine en melkproductie op langere termijn slechts summier. Daarom is dit niet opgenomen in de e-learning.	Ja
Voeding na borstamputatie	Vanwege beperking van tijd is dit weggelaten.
De rol van de prelogopedist	De logopedistenvereniging ((NVLF) was tijdens het ontwikkelstadium van de e-learning nog niet aangesloten bij het Platform en heeft de MDR niet geauthoriseerd. Zij zijn dus ook niet opgenomen als aparte beroepsgroep in de e-learning. Bij herziening is het een belangrijke overweging deze beroepsgroep wel te betrekken. Inmiddels zijn zij ook lid van de Landelijke Borstvoedingsraad.	Ja
Borstverkleining	Het beschrijven van de operatietechniek rondom de tepel en de consequenties voor borstvoeding bij een borstverkleining is bewust vaag gelaten omdat er zo veel technieken zijn dat eenduidige uitspraken niet mogelijk zijn. Onderzoek naar implicaties voor borstvoeding ontbreekt in de MDR en daarmee ook in de e-learning, maar zou interessant zijn.	Ja
Huilen stress en cortisol	Onderzoeken over huilen en stress, en aspecten zoals cortisolspiegels ontbreken in de MDR. Hierover is dus ook niets opgenomen in de e-learning.	Ja
Starten met lepelvoeding	Over lepelvoeding is niets opgenomen in de MDR, en er bestaan verschillen van mening tussen beroepsgroepen als dietisten, lactatiekundigen en logopedisten. Het is dus niet benoemd in de e-learning.
Bewaren van moedermelk	De MDR zegt niets over bewaren van moedermelk. De adviezen voor het thuis bewaren van moedermelk van het Voedingscentrum en die van de borstvoedingsorganisaties verschillen van elkaar. Eenduidigheid lijkt er niet te zijn. In de e-learning is dus een slag om de arm gehouden en is ruimte gelaten voor eigen beleid.
Regeldagen	Deze term regeldagen wordt benoemd in de MDR maar er is geen toelichting op, en evidence en beschrijving ontbreken. In de e-learning is de term wel gebruikt maar zonder veel nadruk.	Ja
Candida: wanneer behandelen	In de MDR is opgenomen dat als er geen candidaklachten zijn bij moeder OF kind er geen behandeling nodig is. We hebben dat in de e-learning gewijzigd in ‘bij moeder ÉN kind’ omdat het volgens de MDR lijkt alsof er alleen behandeld hoeft te worden als beiden klachten hebben. Dit is een punt van aandacht bij herziening van de MDR.

Neem voor vragen of opmerkingen over de e-learning contact op met Karen van Drongelen, secretaris van de Landelijke Borstvoedingsraad (info@borstvoedingsraad.nl).